Nooit eerder was bezetting zozeer het gesprek van de dag in facilitaire en vastgoedkringen…
Het doet zeer om al die lege kantoren te zien. Waarom blijven de mensen behalve op de kameeldagen weg? De afgelopen 150 jaar hebben kantoren een enorme ontwikkeling doorgemaakt qua ontwerp en gebruik. Lange tijd stond de gebruiker niet centraal, maar productiviteit, dan weer efficiency – lees kosten -, toen de combi als in activiteiten-gerelateerde werkplekken en relatief recent staat vitaliteit in de schijnwerpers. Het leidde telkens tot een ontwerp waarbij de eigen organisatiegrenzen de kaders (lees muren) bepaalden vanuit het principe dat kantoor een centrale plek is voor samenwerken en sociale contacten. Dat is verdienstelijk want het is overzichtelijk, bijkomende diensten zijn eenvoudig te organiseren, het lijkt efficiënt want centraal en het komt tegemoet aan de menselijke behoefte aan zien en gezien worden. Die ontwerpprincipes brengen organisaties nu in de problemen door te kiezen voor hybride. Thuiswerken mag, maar kantoordagen horen daar ook bij. Dat dat leidt tot leegstand van kantoor dat is ingericht op de bezettingspiek mag dan geen verrassing zijn. Maar hoe maatschappelijk acceptabel is dat nog, nog los van de bedrijfseconomische uitleg die eraan wordt gegeven?
Kern van het probleem is, is dat hybride werken met dezelfde mindset is vormgegeven als die van het inrichten van kantoor als centrale plek. Maar “we cannot solve our problems with the same thinking we used when creating them”, aldus Einstein. Het denken over werken verandert en het belang van vooropgezette ruimten om (in) te werken is in transitie. Nooit eerder lagen er zoveel kansen voor organisaties om de economische vruchten te plukken van (radicaal) anders denken over manieren van werken, werkplek en het mensbeeld dat daarbij past. Nooit eerder is de kloof tussen zij die wel op een vaste plek hun werk uitvoeren (o.a. zorg, onderwijs, logistiek, horeca) en zij die dankzij technologie letterlijk nergens aan vastzitten. Nooit eerder waren er zoveel mogelijkheden om met een werkvisie (anders dan huisvesting) van langer dan 15 jaar over de grenzen van de eigen organisatie heen een toekomstbestendige manier van werken te implementeren.
De fixed mindset die organisaties nu in de problemen brengt is veilig want vertrouwd… en de (nabije) toekomst is zo onzeker. Toch is dat ridicuul nu technologie wederom werkplektransformaties aanjaagt. De oplossing lijkt te zitten in integrale bedrijfsvoering waarin FM, HR, ICT en wellicht nog andere staven nauw samenwerken. We weten ook dat dat enorm lastig is, al was het alleen al om antwoord te geven op de vraag waar het primaat ligt. Ieder van deze staven heeft z’n eigen blinde vlek en vooringenomenheid als het gaat om manieren van werken en voorwaarden. Directies moeten het voorbeeld geven, maar zijn onzeker, kiezen niet radicaal (genoeg) en dus creëren ze hun eigen problemen door halfslachtig (hybride) op te treden. En toch ligt het antwoord verscholen in duidelijke keuzes maken gezien de evolutie van werk en werkplek.
Deze blog verscheen eerder op Facto Online d.d. 4 oktober 2023.